محور «غربی-عربی» و قانونی جلوه دادن تروریست‌ها؛ مهم‌ترین چالش در «وین-2» سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، در راستای رایزنی‌ و تماس‌های سیاسی میان طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی درباره جنگ در سوریه، نشست «وین 2» در حالی برجسته شده است که برخی از طرف‌های حامی تروریست‌های مسلح تلاش دارند گروه‌ها و دسته‌هایی را به وجود آورند که بتواند علنا از آنها حمایت کنند. زمانی اهمیت این مسئله دو چندان می‌شود که عنوان «مبارزه با تروریسم» در هر مذاکره دو جانبه یا چند جانبه در منطقه خاورمیانه به عنوان نخست بدل شده است.

وبگاه خبری «النشره» لبنان با اشاره به برگزاری قریب‌الوقوع این نشست به بررسی ابعاد آن پرداخت و نوشت: «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه روز گذشته اظهار داشت که می‌توان بر نتایج مثبت نشست وین و دستیابی به توافقی بر سر گروه‌های تروریستی فعال در سوریه حساب کرد؛ مسئله‌ای که منابع آگاه آن را نقطه سرنوشت‌سازی در روند رخدادها می‌دانند، ولی در حال حاضر با در نظر گرفتن چند نکته تحقق چنین مسئله‌ای محال است. مهمترین مسئله این است که در حال حاضر هیچ گروه معارض کارآمدی وجود ندارد که با گروه‌های تروریستی ارتباطی نداشته باشد. همچنین آمریکا و روسیه نیز چندین گروه را در لیست تروریستی قرار داده‌اند ولی در عین حال برخی از کشورها همان گروه‌ها را نیروهای «میانه‌رو» می‌دانند.

این منابع می‌گویند که گروه‌های اصلی معارضان در سوریه «جبهة النصرة»، «أحرار الشام»، «جیش الإسلام»، «داعش»، «قوات سوریا الدیمقراطیة» (نیروهای دموکرات سوریه) و مولود تازه‌ای به نام «ارتش جدید سوریه»(+) است. از سوی دیگر، طرف‌های فعال منطقه‌ای و بین‌المللی نگاه واحدی به این گروه‌ها به استثنای داعش ندارند؛ زیرا همه آنها، داعش را گروه تروریستی می‌دانند که نمی‌توان در آینده نقشی برایش قائل شد و باید هر چه سریعتر آن را از بین برد.

به گفته این منابع، روسیه بیشتر این گروه‌ها را گروه‌های تروریستی می‌داند که نمی‌توان با آنها همکاری کرد و باید در پی گروهی بود که بتوان آن را در رده گروه‌های میانه‌رو قرار دارد. ولی واشنگتن، النصره را تروریستی می‌داند و درباره ارتباط احرار الشام با گروه تروریستی القاعده شک و تردید دارد؛ خاصه اینکه این گروه از مهمترین همپیمانان شاخه سوری خود است؛ زیرا این گروه در اتاق عملیات گروه تروریستی «جیش الفتح» همکاری می‌کند و در راستای تقویت نقش گروه‌هایی مانند نیروهای دموکرات سوریه و ارتش جدید سوریه فعالیت می‌کند.

از سوی دیگر، قطر و ترکیه به نقش احرار الشام تأکید دارند که روابط آشکاری با این کشورها دارد. همچنین آنکارا و دوحه در تلاشند که النصره ارتباط خود را با القاعده قطع کند یا دستکم میان عناصر النصره و سرکرده‌های این گروهک تمایز قائل شوند. ترکیه ولی با آمریکا بر سر گروه موسوم به نیروهای دموکرات سوریه مشکلات بسیاری دارد؛ گروه‌هایی که «نیروهای پشتیبانی مردمی کُرد» کنترل آن را در دست دارند و ترکیه نیز این گروه را به خاطر ارتباط با حزب «کارگران کردستان» (پ.ک.ک) تروریستی می‌داند ولی آمریکا این گروه را مهمترین همپیمان خود به شمار می‌آورد.

در خصوص عربستان سعودی نیز باید گفت که سعودی‌های «جیش الاسلام» را نخستین نماینده خود در سوریه می‌دانند؛ زیرا «زهران علوش» سرکرده اصلی این گروهک با دولت عربستان ارتباط تنگاتنگی دارد. ولی برخی از منابع بر این باورند که بزرگنمایی در خصوص این گروه به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست؛ زیرا جیش الاسلام در دمشق با خمپاره‌های موشکی همیشه افراد غیر نظامی را هدف قرار می‌دهد و در روزهای اخیر نیز در مناطق درگیری برخی از آنها را در قفس‌های آهنین زندانی کرده و از آنها برای جلوگیری از حملات هوایی روسیه به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کند. در واقع گروه های بشردوستانه بین‌الملل این اقدام را در زمره «جنایات جنگی» می‌دانند.

از رهگذر این مسئله، منابع آگاه روند بازسازی پیکره گروه‌های تروریستی معارضی را اینگونه تفسیر می‌کنند که این روند با تولید گروه موسوم به «جیش الشام» با سرکردگی عناصر پیشین احرار الشام و النصره آغاز شد و با ایجاد نیروهای دموکرات سوریه تمام نخواهد شد. همچنین انتظار نمی‌رود که ارتش جدید سوریه آخرین محصول آن باشند. این در حالی است که بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای پس از مداخله مستقیم روسیه در جنگ علیه سوریه در تلاشند که ویژگی تروریسم را از نیروهای تحت حمایت خود بزدایند. از این روی دشوار است که همه چیز در نشست آتی وین تمام شود بلکه اختلافات اصلی باقی خواهد ماند و در بازه زمانی معین هیچ گونه توافقی حاصل نخواهد شد.

در پایان باید گفت که نشست آتی وین ایستگاه سرنوشت‌سازی در روند رخدادهای سوریه خواهد بود. ولی آیا قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی موفق خواهند شد بر سر ارائه لیست واحدی از گروه‌های تروریستی به توافق برسند یا اینکه مذاکرات را به زمان دیگری موکول خواهند کرد؟