نشست وین و حل بحران سوریه

موضع ایران در نشست 'وین' برای خاتمه بحران سوریه، رویکردی استراتژیک منطبق بر منافع ملی و با هدف برقراری ثبات در خاورمیانه و در نگاهی کلان، جلوگیری از تسری تروریسم به خارج از منطقه است که تحقق آن به همکاری و همگرایی بازیگران مطرح نظام بین الملل نیاز دارد .

شهر 'وین' پایتخت اتریش روز جمعه 8 آبان ماه (30 اکتبر) شاهد حضور وزرای خارجه 18 کشور از جمله ایالات متحده آمریکا، روسیه، ترکیه، عربستان سعودی، فرانسه و انگلیس بود که برای یافتن راه حلی مسالمت آمیز برای حل و فصل بحران در سوریه 7 ساعت با یکدیگر مذاکره کردند. حضور دیپلمات های ایرانی در این نشست بین المللی نکات قابل تامل متعددی دارد:

*حضور ایران در 'وین'؛ دستاوردی قابل توجه از دیپلماسی فعالانه هسته ای

اوایل سال 2014 میلادی، دو نشست تحت عناوین ژنو 1 و ژنو2 با هدف مشابه گردهمایی روز جمعه وین برگزار شد و هر 2 بار با وجود ارسال دعوتنامه از سوی سازمان ملل برای کشورمان، واشنگتن و سعودی ها با اعمال فشار از حضور ایران جلوگیری کردند. اما این بار تهران به عنوان یک کشور قدرتمند منطقه ای ذی نفوذ و صاحب نظر در عملیات های نظامی علیه تروریست های تکفیری در سوریه و روندهای سیاسی جاری برای بازگرداندن ثبات به این کشور، با هیاتی در وین حضور یافت که طی دو سال اخیر توانایی دیپلماتیک خود را در حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه 13 ساله ای که غرب بر سر برنامه هسته ای همواره صلح آمیز کشورمان به راه انداخته، ثابت کرده است.

می توان گفت بحرانی که اکنون سوریه با آن دست و پنجه نرم می کند در حال تبدیل شدن به مناقشه ای با ابعاد بین المللی است که سیل عظیم آوارگانی که اخیرا کشورهای اروپایی را درگیر کرده است، یکی از شواهد آن است. می توان گفت نخستین حضور ایران در نشستی با حضور 18 کشور و بازیگران اصلی منطقه ای و بین المللی دستاوردی قابل توجه از تلاش های دیپلمات های ایرانی است. در واقع، مذاکرات هسته ای جدی، طولانی و نتیجه بخش تهران و گروه 1+5 که ایران را کشوری خواستار ثبات و در عین حال مصمم برای احقاق حقوق مشروع و قانونی خود به تصویر کشید، غرب را وادار کرد سیاست اعلامی غرب و در راس آنها آمریکا نسبت به ایران را تغییر دهد.

سیاستی که همواره تهران را عامل اصلی بی ثباتی در خاورمیانه و دولتی بحران ساز معرفی می کرد؛ اما اکنون عملکرد میدانی ایران در سوریه در مقابله با تروریسم رو به تسری به فرای منطقه، جامعه بین المللی را به این نتیجه و درک رسانده است که بدون حضور ایران، نشست هایی از این دست بی نتیجه به پایان خواهند رسید.

از سوی دیگر، مذاکرات هسته ای که مقامات عالی رتبه کشورهای گروه 1+5 را بارها بر سر میز مذاکره با ایران نشاند، به دولت هایی مانند عربستان و ترکیه نیز ثابت کرده است که استفاده از تجربه های دیپلماتیک غنی ایران در کنار بهره گیری از مشاوره های نظامی کارشناسان ایرانی برای مقابله معنادار، کارآمد و قابل دوام با تروریسم ضروری است.

*تهران در وین؛ مذاکره ای بدون معامله بر سر آینده سوریه

ایالات متحده و بعضی متحدان اروپایی و خاورمیانه ای آن از جمله انگلیس، فرانسه، عربستان، ترکیه و قطر، حمایت نظامی، مالی و سیاسی خود از تروریست های تکفیری در سوریه را علنا اعلام کرده و برکناری اسد را راه حل اصلی خاتمه بحران در سوریه می دانند. این در حالی است که موضع اعلامی و اعمالی جمهوری اسلامی ایران در خصوص اسد، تاکید بر اصل «تعیین حق سرنوشت مردم سوریه توسط مردم این کشور» بوده و هست. در واقع، واقعیت غیرقابل انکار درباره تداوم حضور اسد به عنوان رئیس جمهوری سوریه یا برکناری وی از قدرت، امری نیست که هیچ کشور خارجی بتواند و اراده کند درباره آن تصمیم بگیرد.

حق تعیین رئیس جمهوری از طریق انتخابات یکی از اصول اولیه و بدیهی مردم در حکومت های جمهوری است و اسد در بحبوحه مناقشه سوریه از طریق انتخابات به عنوان رئیس جمهوری ابقا شد. اما واشنگتن، پاریس و لندن این اصل را آشکارا نادیده می گیرند.

در آستانه حضور ایران در نشست وین، برخی از رسانه های عربی تلاش کردند مذاکره دیپلمات های ایرانی با طرف های غربی و عربی را به معنای کوتاه آمدن ایران از موضع خود مبنی بر حمایت از اسد و تاکید بر اصل «تعیین حق سرنوشت مردم سوریه به دست خودشان» جلوه دهند اما موضع گیری و عملکرد هیات ایرانی در وین نادرستی این ادعا را ثابت کرد.

تروریست هایی که اکنون در سوریه با حمایت غرب و برخی کشورهای عربی قارچ گونه تکثیر می شوند و از فناوری های نوین ارتباطی مانند شبکه های اجتماعی برای توسعه جنگ روانی و جذب نیرو بهره می گیرند، از ادوات و امکانات جنگ های کلاسیک در جنگ های شهری استفاده می کنند که ویرانی های بسیار گسترده و آسیب های انسانی و زیست محیطی غیرقابل تصوری به بار آورده است که شاید هرگز جبران نشود.

با این اوصاف، مقابله جدی با هدف ریشه کن کردن چنین پدیده ای به همگرایی سیاسی و عملکردی بین بازیگران مطرحی که در وین مذاکره کرده اند، نیاز دارد. واقعیت این است که مقابله نکردن منسجم و همگرا با تروریسمی که در حال حاضر کانون آن خاورمیانه است اروپایی ها را نیز تهدید می کند، به روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز که پتانسیل بی ثباتی و افراط گرایی را دارد نیز سرایت می کند و به گونه ای فراگیر ترکیه را نیز گرفتار خواهد کرد.

در این میان، می توان موضع گیری و رفتار سیاسی هیات ایرانی در وین را در این خصوص برای سایر طرف ها انگیزه بخش و در عین حال هشدار دهنده توصیف کرد؛ اظهارات «حسین امیرعبداللهیان» معاون عربی آفریقایی وزارت امور خارجه شاهدی دال بر این مدعاست. وی در این باره گفت: 'هنوز کشورهایی در درون و خارج از منطقه وجود دارند که باور نکرده اند که ضروری است دست از حمایت خود از تروریست ها بردارند؛ آتش بس در سوریه دست یافتنی است البته این امر نیازمند یک اراده جدی منطقه ای و بین المللی برای قطع هرگونه حمایت از تروریست هاست.'

از : آذین صحابی، کارشناس حوزه بین الملل ایرنا

منبع: بخش نگاه خبرگزاری جمهوری اسلامی