طرز فکر ما به خاطر تحریم تغییر کرده است

نویسنده: ریچارد استون

دیپلماسی ایرانی: حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در طول 2 سال حضورش کابینه اش را با دکترهای تکنوکرات پر کرده است. یکی از جوان ترین آنها، سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری است. ستاری 43 ساله که مهندس مکانیک است، از طرفداران تقویت روحیه کارآفرینی و نوآوری است. مجله ساینس در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، مصاحبه ای با وی داشته است.

ساینس: پدر شما منصور ستاری، در جریان جنگ ایران-عراق، فرمانده نیروی هوایی بود. این برای شما در آن سن دشوار بود؟

ستاری: من در دوران جنگ، مدت زیادی را در پایگاه های نیروی هوایی گذراندم. قبل از انقلاب ایران یکی از پیشرفته ترین نیروهای هوایی در جهان را در اختیار داشت. اما وقتی مستشاران نظامی آمریکایی در خلال انقلاب اسلامی کشور را ترک کردند، ما متوجه شدیم که این تکنولوژی را بلد نیستیم. من فکر می کنم همین موضوع هم دلیل حمله صدام حسین به ما بود. وی فکر می کرد ما تنها 3 ماه دوام می آوریم. خلبانان ایرانی اعتمادی به هواپیماها نداشتند، چون آنها به خوبی مراقبت نمی شدند. اما ما یاد گرفتیم که چگونه روی پای خودمان بایستیم. دو روز قبل از این که جنگ به پایان برسد، ما آخرین حمله هوایی مان علیه عراق را انجام دادیم. برای اولین بار توانستیم یک میگ-29 را سرنگون کنیم. ما این کار را با استفاده از یک اف-14 که مجهز به موشک ایرانی شده بود، انجام دادیم. ما یاد گرفتیم که چگونه تسلیحات بسازیم. این آغاز برنامه موشکی ایران بود. این نتیجه تحریم های بین المللی بود.

جنگ و تحریم، روان ایرانی ها را مورد فشار قرار داده بود؟

جنگ سخت است، اما سخت تر از آن زمانی است که به زیر پوست جامعه نگاه کنیم. بسیاری از زنان، همسرانشان و والدین، فرزندانشان را از دست دادند. برخی اوقات وقتی شب تلفن زنگ می زند، من می ترسم، چون فکر می کنم خبر بدی است. این ترس ریشه در آن موقع دارد.

پدر شما در سال 1995 در جریان یک حادثه هوایی کشته شد. هیچ وقت به این فکر نکردید راه وی را دنبال کنید و به ارتش ملحق شوید؟

پدرم از من نخواست که به ارتش بروم. وقتی او شهید شد من 22 ساله بودم.

شما مدرک فوق لیسانس مهندسی مکانیک را از دانشگاه شریف گرفتید.

بعد از این که پدرم را از دست دادم، مسئولیت اداره خانواده به عهده من بود. از دانشگاه خارج شدم و مشغول کار در وزارت نفت شدم. پس از این که به اندازه کافی برای خانواده ام پول جمع کردم به شریف برگشتم و دکترایم را به پایان رساندم.

شما اخیراً گفته اید که مهمترین مسئولیتتان در دوران معاونت ریاست جمهوری، تغییر اقتصاد ایران از اتکای به نفت به اقتصاد دانش بنیان است.

قبل از تحریم ها، 85 درصد درآمد دولت ما از نفت بود. امسال این میزان به 25 درصد کاهش یافته است. اما ما تسلیم این فشار نمی شویم. مقاومت در طبیعت ماست و در ژن ایرانی ها است. طرز فکر ما به خاطر تحریم تغییر کرده است. در حال حاضر ما به سرمایه گذاری در علم و تکنولوژی معتقدیم. نوآوری برای ایجاد یک اقتصاد دانش بنیان ضروری است.

تابستان امسال شما به عنوان عضو شورای عالی فضای مجازی منصوب شدید. یکی از وظایف این شورا تسهیل راه اندازی اینترانت ملی است. هدف این شبکه چیست؟

بسیاری از کشورها شبکه مشابهی در این زمینه ایجاد کرده اند. این اقدام موجب افزایش سرعت و امنیت تبادل اطلاعات می شود و تصمیم سیاسی پشت آن نیست.

این شورا همچنین توجه ویژه ای به پاک و ایمن کردن فضای سایبری کشور دارد. ایران هم اکنون فیسبوک، توییتر و دیگر سایت های مربوط به رسانه های اجتماعی را فیلتر کرده است. دستیابی به اهداف این شورا به منزله سانسور شدیدتر اینترنت است؟

اینترنت دارای چهره خوب و بد است. ما در خاورمیانه چالش های زیادی داریم. به طور مثال داعش از طریق اینترنت، عضوگیری می کند. این خیلی ترسناک است که در منطقه شاهد چنین امری هستیم. ما می خواهیم مطمئن شویم که هاب های اطلاعاتی مان در داخل ایران باشد. ما خواهان امنیت بیشتر هستیم.

براساس برنامه جامع شورای عالی انقلاب فرهنگی برای علم، احیای تمدن بزرگ اسلامی مشروط به پیشرفت در علم است، این مسئله به چه معنایی است؟

به این معنا است که ما می خواهیم ابرقدرت علم و تکنولوژی در منطقه شویم و همچنین خواهان رتبه 1 در میان کشورهای اسلامی هم هستیم.

هم اکنون رتبه اول کیست؟

به طور کلی ایران رتبه اول است (می خندد) در حال حاضر ما هدفمان کل جهان است.

منبع: ساینس/ مترجم: حسین هوشمند