شرط بهره‌مندی غول‌ها از حضور در ایران

افزایش تردد هیات های اقتصادی خارجی پس از توافق ایران با 6 کشور بزرگ جهانی به منظور رایزنی برای سرمایه گذاری و حضور در بخش های مختلف اقتصادی این سوال را به وجود می آورد که این رایزنی ها چه زمان به نتیجه خواهد رسید و موجب خواهد شد تا اقتصاد کشور از بن بستی که با آن مواجه است خارج شود. سوالی که برخی از کارشناسان داخلی معتقدند پاسخ آن را باید به رفع کامل تحریم های بین المللی و حصول اطمینان به سرمایه گذاران خارجی موکول کرد.

روندی که با توجه به زمان پیش بینی شده برای لغو تحریم ها زمانبر خواهد بود. حال «فایننشال تایمز» نیز در گفت و گو با برخی تحلیلگران اقتصادی پیش بینی کرده که ورود شرکت های چندملیتی و بزرگ به دلیل حجم بالای سرمایه ای که از سوی این شرکت ها باید وارد ایران شود طی دو تا سه سال آینده صورت خواهد گرفت. اما شرکت های کوچک به دلیل سرمایه محدودتر در حال حاضر با سرعت بیشتری وارد بازار ایران شده اند و براساس این گزارش به شرکت های بزرگ نیز پیشنهاد شده تا برای از دست ندادن بازار ایران در این کشور حضور فعالی داشته باشند.

«فایننشال تایمز» با اشاره به برگشت پذیری تحریم ها و وجود مخالفان زیاد برای لغو تحریم ها در آمریکا پیش بینی کرده شرکت های بزرگ و چند ملیتی با احتیاط و دو سه سال بعد از اجرایی شدن توافق هسته ای وارد ایران شوند.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، فایننشال تایمز طی گزارشی نوشت: هنوز از توافقی که اوایل امسال بر سر برنامه هسته ای ایران به دست آمد، یک گام بلند دیگر مانده تا ایران بتواند به اقتصاد جهانی برگردد. با این حال سرمایه گذاران خارجی از مدت ها قبل خود را برای لحظه لغو تحریم ها و از سرگیری تجارت با ایران آماده کرده اند. بر اساس توافق، زمانی که ایران نشان دهد به محدودیت های در نظر گرفته شده برای برنامه هسته ای اش عمل کرده، تمام تحریم های انرژی، اقتصادی و مالی اعمال شده از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد در روز اجرای توافق برداشته خواهد شد.

انتظار می رود این اتفاق در نیمه نخست سال آینده میلادی رخ دهد و میلیاردها دلار از دارایی های ایران که بلوکه شده اند، آزاد شود و صادرات نفت این کشور افزایش یابد. افراد دارای تجربه در زمینه تجارت با ایران تمایل زیادی به از سرگیری تجارت با این کشور از خود نشان می دهند. به گفته یک مدیر سرمایه گذاری در ایران، «همه برای مذاکرات به اینجا می آیند.» اما وی اضافه می کند که سرمایه گذاران خارجی محتاطانه معامله می کنند.

از سوی دیگر با توجه به مدت زمان طولانی مذاکرات هسته ای و پروسه رسیدن به توافق، سرمایه گذاران در حال بررسی شرایط بازار ایران و آماده شدن برای ورود به این بازار هستند. مخالفت آشکار جمهوری خواهان آمریکایی از جمله کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری این کشور نیز بر فضای رفتار احتیاط آمیز افزوده است.

علی قزلباش، معاون رئیس گروه غیرانتفاعی تحقیقات اروپایی در زمینه ایران می گوید: «بازیگران بزرگ تر از نظر اینکه با چه سرعتی می توانند به پیشرفت های ملموس (در بازار ایران) دست یابند، کاملا محتاط خواهند بود.» وی اضافه می کند: «برخی از آنها ممکن است. در حال فعالیت هم باشند. اما آنها در زمینه انعقاد قرارداد بسیار به آهستگی عمل خواهند کرد، هرچند که آنها می خواهند قصد خود را خیلی سریع تر نشان دهند».

به گفته دومینیک بوکور اینگرام، تحلیلگر مسائل اقتصادی، یک اتفاق کلیدی که همه منتظر آن هستند، لغو تحریم های بانکی است. «از آنجا که تحریم های زیادی وجود دارند، زمان بیشتری طول خواهد کشید تا بخش های مسوول پیروی از تحریم ها (در بانک های غربی) به راحتی (با ایران) کار کنند.»

رامین ربیعی، مدیر اجرایی گروه سرمایه گذاری تورکوئیز در ایران نیز در این خصوص می گوید: «شرکت های چندملیتی و موسسات مالی احتمالا بلافاصله یعنی در یک یا دو سال آینده وارد ایران نخواهند شد آنها نوعی تضمین از وزارت خزانه داری آمریکا می خواهند مبنی بر اینکه متهم به نقض خطوط قرمز نشوند. این به آن معناست که ما شاهد حضور سازمان های کوچک تر و منطقه ای تر در ایران خواهیم بود».

ناظران معتقدند، شرکت های نفت و گاز و موسسات بزرگ تر بانکی می خواهند تمایل خود برای بازگشت به ایران را نشان دهند، اما در عین حال، نمی خواهند ریسک زیادی را بپذیرند. در ماه مارس، 47 سناتور جمهوری خواه در نامه ای سرگشاده به رهبران ایران هشدار دادند که رئیس جمهور بعدی آمریکا می تواند با حرکت یک قلم هرگونه توافق هسته ای را لغو کند. ادعای مطرح شده در حالی است که جان کری وزیر امور خارجه آمریکا پس از توافق وین بارها اعلام کرده که در صورت لغو توافق یک طرفه از سوی آمریکا، این کشور با واکنش منفی متحدان خود مواجه خواهد شد. اظهار نظری که می تواند اطمینان خاطری برای سرمایه گذاران خارجی باشد تا با آسودگی خاطر وارد بازار ایران شوند. از سوی دیگر در این گزارش آمده ریسک هایی هم از سوی ایران وجود دارد. ایران چهارمین ذخایر بزرگ نفتی اثبات شده جهان را دارد و دارنده بزرگ ترین ذخایر گازی دنیا است. این کشور همچنین از هزینه های پایین تولید بهره مند است و در میان بازارهای تشنه انرژی یعنی اروپا و آسیا قرار گرفته است. اما سال ها تحریم، موجب جذب شرکت های داخلی و حامیان سیاسی آنها به بخش انرژی و سایر بازارها شده و آنها به راحتی اجازه کنار گذاشته شدنشان از بازار را نخواهند داد. به گفته قزلباش: «تحریم ها موجب ایجاد بازیگران داخلی زیادی شده که دوست ندارند تسلط خود بر بازار را از دست بدهند.»

بوکور اینگرام نیز در این خصوص می گوید: عامل مهم در تصمیم گیری در مورد اینکه به چه کسی اجازه فعالیت داده شود به این بستگی نخواهد داشت که چه کسی پول بیشتری پیشنهاد می کند، بلکه به این بستگی دارد که چه کسی بهتر می تواند اقتصاد ایران را به روز کند. او می افزاید: «واضح است که ایران نیازمند مبالغ بالا برای هزینه روی زیرساخت ها، بخش معدن، ارتقای ماشین آلات کارخانه ها و... است، اما پول به تنهایی این کار را نمی کند.»

علاوه براین در ایران فرصت های فراوانی در بخش های غیرهیدروکربنی وجود دارد. ربیعی نیز در این خصوص می گوید: درنظر گرفتن ایران به عنوان یک«دولت نفتی» اشتباه است، چرا که در پنج ماه ابتدایی سال جاری صادرات غیرنفتی ایران برای اولین بار از کل واردات فراتر رفت، بنابراین ایران حتی بدون نفت تراز تجاری مثبتی دارد. درحقیقت بسیاری از کارشناسان معتقدند ایران دارای متنوع ترین و خودکفاترین اقتصاد جهان است.

همه این مسائل موجب شده است سرمایه گذاران خارجی منتظر باشند تا «روز اجرا» چراغ سبز ورود آنها به بازار ایران را نشان دهد. قزلباش در این باره می گوید:«توصیه من این است که در ایران حضور داشته باشید و فعال باشید. شرکت ها برای بهره مندی کامل از مزایای«پیشتاز بودن» باید حضور فیزیکی داشته باشند.»